Kural: Tek Borç İlkesi
TTK m. 329/2 uyarınca anonim şirket pay sahipleri sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur.
TTK m. 480/1 uyarınca ise kanunda öngörülen istisnalar dışında, esas sözleşmeyle pay sahibine, pay bedelini veya payın itibarî değerini aşan primi ifa dışında borç yükletilemez.
Buna göre, taahhüt edilen sermaye borcunu usulüne uygun olarak yerine getiren pay sahibinin şirkete karşı başka sorumluluğu kalmaz. Bu durum “tek borç ilkesi” olarak adlandırılır.
İstisna-1: Primli (Agiolu) Paylar
TTK m. 347 uyarınca itibari değerinden aşağı bedelle pay çıkarılamaz. Payların itibari değerinden yüksek bir bedelle çıkarılabilmeleri içinse (primli, agiolu olarak) esas sözleşmede hüküm veya bu yönde alınmış bir genel kurul kararı olmalıdır.
Bu şekilde pay sahibine payın itibari değerini aşacak şekilde prim ödeme borcu yüklendiğinden, doktrinde bazı yazarlar primli payların da tek borç ilkesinin istisnası olduğunu ileri sürmektedir.
İstisna-2: İkincil Yükümlülükler
Anonim şirketlerde tek borç ilkesinin kanuni istisnası ikincil yükümlülüklerdir. TTK m. 480/4’e göre pay devirlerinin şirketin onayına bağlı olduğu hâllerde, esas sözleşmeyle pay sahiplerine sermaye taahhüdünden doğan borçtan başka, belli zamanlarda tekrarlanan ve konusu para olmayan edimleri yerine getirmek yükümlülüğü de yüklenebilmektedir.
Bu bakımdan ikincil yükümlülükler kapsamında pay sahibinin hukuki sorumluluğu gündeme gelebilir. İkincil yükümlülüklerin mutlaka esas sözleşmede yer alması gerekmektedir.
Özel Hukuk ve Kamu Borçlarından Sorumsuzluk
TTK m. 329/1 uyarınca anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir. Tek borç ilkesiyle paralel olarak, anonim şirket pay sahipleri kural olarak anonim şirketin özel hukuk borçlarından ve kamu borçlarından sorumlu değildir. Şirket, bu borçlarından kendi malvarlığı ile sorumlu olacaktır.