6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK”) 365’inci maddesine göre anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur. Bu kapsamda yönetim kurulu, kural olarak genel kurulun yetki alanı dışındaki bütün konularda karar almaya yetkilidir. Bu yazımızda yönetim kurulunun görev ve yetkileri, yönetim kurulu üyelerinin hakları ve yükümlülükleri, yönetim hakkının kullanılması ve yönetim kurulu toplantısının esasları incelenecektir.
1. Genel Olarak
Yönetim kurulunun görev ve yetkileri TTK’nın 374 vd. maddelerinde düzenlenir. Yönetim kurulunun temel görev ve yetkilerini düzenleyen TTK m. 374’e göre yönetim kurulu, kanun ve esas sözleşme uyarınca genel kurulun yetkisine bırakılmış bulunanlar dışında, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkilidir.
2. Devredilemez Görev ve Yetkiler
Yönetim kurulunun devredilemez görev ve yetkileri TTK m. 375’de düzenlenmiştir. Bu görev ve yetkilerin başka bir organa veya üçüncü kişilere devredilmesi, diğer bir ifadeyle bu yetkilerden vazgeçilmesi mümkün değildir. Yönetim kurulunun devredilemez ve vazgeçilemez görev ve yetkileri şunlardır:
- Şirketin üst düzeyde yönetimi ve bunlarla ilgili talimatların verilmesi,
- Şirket yönetim teşkilatının belirlenmesi,
- Muhasebe, finans denetimi ve şirketin yönetiminin gerektirdiği ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin kurulması,
- Müdürlerin ve aynı işleve sahip kişiler ile imza yetkisini haiz bulunanların atanmaları ve görevden alınmaları,
- Yönetimle görevli kişilerin, özellikle kanunlara, esas sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazılı talimatlarına uygun hareket edip etmediklerinin üst gözetimi,
- Pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defterlerinin tutulması, yıllık faaliyet raporunun ve kurumsal yönetim açıklamasının düzenlenmesi ve genel kurula sunulması, genel kurul toplantılarının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi,
- Borca batıklık durumunun varlığında mahkemeye bildirimde bulunulması.
3. Yönetim Kurulu Üyelerinin Hakları
- Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı: Her yönetim kurulu üyesi şirketin tüm iş ve işlemleri hakkında bilgi isteyebilir, soru sorabilir ve inceleme yapabilir. Bir üyenin istediği, herhangi bir defter, defter kaydı, sözleşme, yazışma veya belgenin yönetim kuruluna getirtilmesi, kurulca veya üyeler tarafından incelenmesi ve tartışılması ya da herhangi bir konu ile ilgili yöneticiden veya çalışandan bilgi alınması talebi reddedilemez.
- Mali Haklar: Yönetim kurulu üyelerine, tutarı esas sözleşmeyle veya genel kurul kararıyla belirlenmiş olmak şartıyla huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim ve yıllık kârdan pay ödenebilir.
4. Yönetim Kurulu Üyelerinin Yükümlülükleri
- Özen Yükümlülüğü: Yönetim kurulu üyeleri, görevlerini tedbirli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uyarak gözetmek yükümlülüğü altındadır.
- Şirketle İşlem Yapma Yasağı: Yönetim kurulu üyesi, genel kuruldan izin almadan, şirketle kendisi veya başkası adına herhangi bir işlem yapamaz. Aksi hâlde şirket, yapılan işlemin batıl olduğunu ileri sürebilir.
- Şirkete Borçlanma Yasağı: Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan TTK m. 393’te sayılan yakınları şirkete nakit borçlanamaz. Bu kişiler için şirket kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz. Aksi hâlde şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklıları bu kişileri, şirketin yükümlendirildiği tutarda şirket borçları için doğrudan takip edebilir.
- Şirketle Rekabet Yasağı: Yönetim kurulu üyelerinden biri, genel kurulun iznini almaksızın, şirketin işletme konusuna giren ticari iş türünden bir işlemi kendi veya başkası hesabına yapamayacağı gibi, aynı tür ticari işlerle uğraşan bir şirkete sorumluluğu sınırsız ortak sıfatıyla da giremez.
- Müzakerelere Katılma Yasağı: Yönetim kurulu üyesi, kendisinin şirket dışı kişisel menfaatiyle veya alt ve üst soyundan birinin ya da eşinin yahut üçüncü derece dâhil üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarından birinin, kişisel ve şirket dışı menfaatiyle şirketin menfaatinin çatıştığı konulara ilişkin müzakerelere katılamaz.
5. Yönetim Hakkının Kullanılması
TTK m. 365 kapsamında yönetim görev ve yetkilerinin, esas sözleşmede aksine bir düzenleme yoksa yönetim kurulu tarafından kullanılması zorunludur. Yönetim kurulu, bu görev ve yetkisini kurul halinde aldığı kararlarla ifa eder.
Yönetim hakkının devrine ilişkin olarak ise TTK m. 367/2 şöyledir: “Yönetim, devredilmediği takdirde, yönetim kurulunun tüm üyelerine aittir.”. Bu hükme göre yönetim kurulu, görev ve yetkilerini kanunda belirtilen şartlara uyarak devredebilir. Devredilmediği takdirde ise yönetim hakkı, yönetim kurulunun tüm üyelerine aittir.
Yönetim kurulu, esas sözleşmeye konulacak bir hükümle düzenleyeceği bir iç yönergeye göre yönetimi, kısmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devredebilir. Bu iç yönerge şirketin yönetimini düzenler, bunun için gerekli olan görevleri tanımlar, özellikle kimin kime bağlı ve bilgi sunmakla yükümlü olduğunu belirler.
Yönetim kurulu, esas sözleşmede aksi öngörülmemiş veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisini çift imza ile kullanır. Yönetim kurulu üyeleri haricindeki gerçek veya tüzel kişilere yönetim ve temsil hakkının devredilmesi halinde, en az bir yönetim kurulu üyesinin temsil hakkını elinde bulundurması şarttır.
6. Yönetim Kurulu Toplantıları
Yönetim kurulu, esas sözleşmede aksine ağırlaştırıcı bir hüküm bulunmadığı takdirde, üye tam sayısının çoğunluğu ile toplanır ve kararlarını toplantıda hazır bulunan üyelerin çoğunluğu ile alır. Bu kural yönetim kurulunun elektronik ortamda yapılması hâlinde de uygulanır. Oylar eşit olduğu takdirde o konu gelecek toplantıya bırakılır. İkinci toplantıda da eşitlik olursa söz konusu öneri reddedilmiş sayılır. Yönetim kurulu üyeleri birbirlerini temsilen oy veremeyecekleri gibi, toplantılara vekil aracılığıyla da katılamazlar.
Yönetim kurulu kararlarının geçerliliği yazılıp imza edilmiş olmalarına bağlıdır.
Saygılarımızla,
BD Partners Hukuk Bürosu