Konu: Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hk.Yönetmelik
Resmî Gazete Tarihi: 29.07.2023
Yürürlük Tarihi: 29.07.2023
Sağlık hizmetlerinde tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerine ilişkin temel ilke ve ölçütlerin belirlenmesi ve denetlenmesi amacıyla 29.07.2023 tarihli ve 32263 sayılı Resmî Gazete’de Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) yayımlanmıştır. İşbu yazıda Yönetmeliğin kapsamı ve içeriğine ilişkin bilgilendirme yapılmaktadır.
- Kapsam
Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan Yönetmelik:
- Sağlık meslek mensuplarını (hekim, diş hekimi, eczacı, hemşire, ebe, optisyen vb.),
- Sağlık Bakanlığı tarafından verilen izin, uygunluk belgesi veya ruhsat ile faaliyet gösteren tüm sağlık kurum, kuruluş, müesseseleri (dolgu, botoks ve estetik merkezleri vb.)
- Uluslararası sağlık turizmi aracı kuruluşları ve
- Sağlık hizmet sunumu alanında yetkisi, izni ya da ruhsatı bulunmayan kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerini kapsamaktadır.
- Temel İlkeler
Yönetmeliğe göre sağlık alanında yapılan tanıtım ve bilgilendirmelerde aşağıdaki ilkelere uygun hareket edilmelidir:
- Sağlık hizmet sunumunda örtülü veya açık reklam yapılması ve yaptırılması yasaktır.
- Tanıtım ve bilgilendirmeler, hastayı sağlık meslek mensubuna veya sağlık kuruluşuna doğrudan veya dolaylı biçimde yönlendirecek içerikte olamaz.
- Sağlık hizmetine konu olan mal veya hizmetin diğerlerinden farklı ya da daha üstün olduğu algısı oluşturacak biçimde güveni kötüye kullanan ya da bilgi eksikliğini istismar eden tanıtım ve bilgilendirme yapılamaz.
- Hastaların sağlık hizmetlerine yönelik teşekkür ilanında bulunduğuna dair izlenim oluşturacak faaliyetlerde bulunulamaz.
- Sağlık hizmetleri; özendirme, çekiliş ve hediye gibi pazarlama amaçlı sunulamaz ve bu amaca yönelik reklam, tanıtım ve bilgilendirme yapılamaz.
- Sağlık hizmet sunumuyla ile ilgili bilgilendirmeler, yalnızca konusunda hukuken yetkili sağlık meslek mensupları tarafından yapılabilir. Tanıtım ve bilgilendirmelerde, doğruluğu bilimsel ve klinik olarak kanıtlanmamış, yerleşik metot haline gelmemiş, Bakanlıkça tıbbi işlem olarak tanımlanıp düzenlenmemiş yöntemler hakkında açıklamalara yer verilemez.
- Kişilerin bilgi ve rızaları olmaksızın kişisel telefonları aranamaz, mektup, kısa ileti, elektronik posta ve sosyal paylaşım araçları vasıtasıyla ileti gönderilerek reklam ve tanıtım yapılamaz.
- Sosyal paylaşım ve internet sitelerinde (Facebook, Instagram, Tiktok vb.) yapılan tanıtım ve bilgilendirmelerde de yukarıdaki ilkelere uyulması zorunludur. Dikkat etmek gerekir ki, bu ilkelere aykırı olarak tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinde bulunanlar ile paylaşanlar aynı derecede sorumludur.
Yönetmelikte mahremiyete saygı ve bilgilerin gizli tutulması ayrı madde altında incelenmiş ve bu hususlarda Hasta Hakları Yönetmeliği, 6698 s. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve Kişisel Sağlık Verileri Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulması gerektiği ifade edilmiştir.
Yönetmelik, tanıtım ve bilgilendirmelerde görsel kullanımına ilişkin olarak ise aşağıdaki kuralları belirlemiştir:
- Paylaşılacak görsel içeriklerde; genel ahlak kurallarına aykırı, kişi hak ve hürriyetlerini zedeleyen, hastanın özel ya da sosyal yaşamını istismar edici, toplumu endişeye sevk edici veya yanıltıcı görüntü ve ifadelere yer verilemez.
- Hastaya ait görsel içeriklerin kullanılabilmesi için hastanın kendisinin, küçük veya mahcur ise veli veya vasisinin, Yönetmelik ekinde öngörülen şekilde açık rızasının alınması şarttır.
- Hasta, paylaşılacak görsel içeriği önceden görme hakkına sahiptir. Görsel paylaşım izni, herhangi bir usul ve şarta bağlanmaksızın her zaman geri çekilebilir.
- Ameliyat veya tıbbi girişim esnasında ve ameliyathanede hasta görüntüsü paylaşılamaz.
- Görüntü paylaşım izni vermeyen hastalara, tanı ve tedavi uygulamalarında ve alınacak bedellerde herhangi bir değişiklik olmayacağı bilgi ve güvencesinin verilmesi zorunludur. Görsel içeriklerinin kullanılabilmesi için alınan izin karşılığında hastaya herhangi bir ödeme ya da indirim yapılamaz, hediye verilemez.
- Paylaşılan görsel içerikler; yazılı, görsel basın, sosyal medya platformları, internet siteleri gibi mecralarda sponsorlu olarak ya da ücret verilerek yayınlatılamaz.
- Görsel içerikler üzerinde sonradan teknolojik değişiklik veya düzeltme uygulanamaz. Görsel içeriklerde işlem tarihi ve görselin görüntülendiği tarih belirtilmelidir.
- Başka mecralarda yapılmış olsa dahi görsel içeriklere ilişkin yapılan hasta yorumları veya teşekkür ilanı anlamına gelecek ifadeler paylaşılamaz. Görsel içeriklere ait paylaşımların tamamen yoruma kapatılması zorunludur.
- Radyo ve Televizyonda Sağlık Alanında Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri
Sağlık alanındaki tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerine radyo ve özellikle televizyonlarda sık sık rastlanmaktadır. Yönetmelik, bu mecralarda tanıtım ve bilgilendirme faaliyetinde bulunan sağlık mensupları için de birtakım yükümlülükler getirmiştir.
Yönetmeliğe göre kablo, uydu, karasal ve benzeri iletim ortamlarından yayın yapan radyo ve televizyon kanallarında yapılan tanıtım ve bilgilendirme programlarına katılan, konuşma ve açıklama yapan sağlık meslek mensupları programdan önce Yönetmelik ekinde yer alan taahhütnameyi iki nüsha olarak imzalamakla yükümlüdür. Taahhütnamede (i) yapılan bilgilendirmenin tıbbi deontoloji ve sağlık meslek etik ilkelerine uygun olacağı; (ii) yanıltıcı, yanlış yönlendirici, paniğe sevk edici şekilde konuşma yapılmayacağı; (iii) sağlık hizmetlerinin sonuçlarını garanti eden ve kesinlik vaat edecek şekilde bilgilendirme ve tanıtım yapılmayacağı; (iv) sağlık mensuplarına yönelik şiddete sevk edici, aşağılayıcı ve alay edici ifadeler kullanılmayacağı gibi beyan ve taahhütler yer almaktadır.
Buna ek olarak, radyo ve televizyon kanallarında yapılan tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinin de her hâlükârda Yönetmeliğe ve yukarıda belirtilen esaslara uygun olması şarttır.
- Denetim ve Yaptırımlar
Tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve İl Sağlık Müdürlükleri tarafından basın ve yayın organlarıyla internet siteleri üzerinden düzenli olarak taranır. Müdürlükler, Sağlık Bakanlığı talimatı üzerine yahut resen tespit, ihbar veya şikâyet üzerine harekete geçerek sosyal paylaşım ve internet siteleri, afiş, ilan, yazılı ve görsel basın ve benzeri mecralarda Yönetmeliğe aykırılıkları denetler. Aykırılığı tespit edilen tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri hakkında 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun çerçevesinde Reklam Kurulunca değerlendirilmek üzere Ticaret Bakanlığına veya Ticaret İl Müdürlüklerine de gerekli bildirimler yapılır.
Yönetmeliğe aykırı şekilde reklam ve bilgilendirme faaliyeti yapan sağlık mensuplarına ve kuruluşlara, ihlal eden gerçek veya tüzel kişinin türüne göre aşağıdaki yaptırımlar uygulanır:
- Hekim ve diş hekimleri hakkında 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun kapsamında idari para cezası uygulanır. Ayrıca, Yönetmelik hükümlerine aykırı şekilde tanıtım ve bilgilendirme yaptığı tespit edilen sağlık meslek mensupları ve diğer gerçek kişilerin kamu görevlisi olması halinde haklarında tabi oldukları mevzuat hükümleri uyarınca işlem yapılır.
- Sağlık tesisleri iki kez uyarılır, bir yıl içerisinde üçüncü kez Yönetmelik hükümlerine aykırı tanıtım ve bilgilendirme faaliyeti yapıldığının tespiti halinde üç gün süreyle ilgili tıp veya uzmanlık dalındaki birimin faaliyeti durdurulur,
- Uluslararası sağlık turizmi sağlık tesisi veya uluslararası sağlık turizmi aracı kuruluşu uyarılır, bir yıl içerisinde ikinci kez Yönetmelik hükümlerine aykırı tanıtım ve bilgilendirme faaliyeti yapıldığının tespiti halinde bir ay, üçüncü kez tespit edilmesi halinde üç ay süreyle kuruluşun ve tesisin sağlık turizmi faaliyeti durdurulur.
- Organ nakillerinin uygulandığı tıbbi tedavi merkezlerinde Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak tanıtım ve bilgilendirme yapıldığının tespit edilmesi halinde, ilk tespitte organ nakillerinin uygulandığı tıbbi tedavi merkezlerinin kadavra organ dağıtımı üç ay süreyle durdurulur, ikinci tespitte nakil türüne göre üç ay süre ile faaliyet izni iptal edilir.
- Organ veya doku teminine yönelik olarak ilan veya reklam veren veya yayınlayan kişiler hakkında suç duyurusunda bulunulur.
- Sosyal paylaşım ve internet siteleri üzerinden yapılan sağlıkla ilgili tanıtım ve bilgilendirmelerde insan sağlığını tehlikeye düşüren veya tanı ve tedavi sürecini olumsuz olarak etkileyen veya bu süreci engelleyici nitelikte suç unsurunun bulunduğu tespit edilen ilgililer hakkında 4/5/2007 tarihli ve 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun hükümleri uyarınca ilgili içeriklerin erişime engellenmesi için suç duyurusunda bulunulur.
Yukarıdaki hususlarda herhangi bir sorunuz olursa bizimle info@bdhukuk.com e-posta adresi üzerinden iletişime geçebilirsiniz.
Saygılarımızla,
BD Partners Hukuk Bürosu